وکلای ما بر حسب نظریات دکترین علم حقوق در این مختصر به بررسی چک و چک صیادی جایگاه آن در حوزه قوانین موضوعه پرداخته ؛ چک وسیله پرداختی است که در معاملات امروزه نقش موثری در پرداخت وجوه ایفا می نماید.در سال های اخیر با اصلاح قانون صدور چک و پیش بینی سامانه صیاد و اجرایی شدن آن از سال 1400 درصدور و ظهرنویسی چک با نکاتی روبه رو خواهیم شد که نیازمند مطالعه و مداقه در نکات آن خواهد بود.
در این خصوص مقاله چک صیادی چه فرقی با چکهای قبل دارد ( نحوه استعلام را مطالعه کنید
راهنمای حقوقی چک و مراحل پیگیری چک /قانون چک صیادی
چک چیست و چه اوصافی دارد:
چک یکی از اسناد تجاری است که به موجب آن شخصی به نام صادرکننده چک ،وجوه یا اعتباری را که نزد شخص دیگری به نام محال علیه ( بانک ) دارد کلا یا بعضا به شخص دیگری (دارنده چک یا محال له) واگذارمیکندیاشخصا(صادرکننده) آن رادریافت می نماید.
اوصاف چک عبارتند از :
1- برای صدور و انتقال آن سامانه ای به نام سامانه صیاد پیشبینی شده است که الزاما می بایست در این سامانه رایانه ای ثبت و ضبط شود.
2- صدور آن ویژه تجار نیست.
3- قابل نقل و انتقال است.
4- یک سند عادی لازم الاجرا است اما رسمی نیست .
انواع چک :
1- چک عادی : چکی که توسط شخصی که صاحب حساب جاری است عهده بانک صادر می شود.
2- چک تایید شده : در این نوع چک بانک محال علیه تادیه وجه چک را تایید می کند. چه در حساب موجودی باشد چه نباشد.
3-چک تضمین شده : دراین نوع چک بانک صادر کننده است.بدان معناکه اشخاص صدور آن را از بانک تقاضا نموده و بانک خود اقدام به صدور می کند ،در این نوع چک صادرکننده و محال علیه یک شخص می باشداین نوع چک قابل ظهرنویسی نمی باشدو بایدعلت تقاضای آن در سامانه صیاددرج شود.
4- چک مسافرتی: این نوع چک نیز توسط بانک صادر شده ووجه آن درهر یک از شعب بانک صادرکننده قابل پرداخت خواهدبود.در این نوع چک ،چک به درخواست اشخاص صادرنمی شودبلکه به درخواست اشخاص دراختیار آنها قرارداده می شود.
چک موردی چیست:
1- این چک برای اشخاصی صادر می شود که فاقددسته چک می باشند،در واقع شخص دارای حساب جاری بدون دسته چک می باشد.
2- صدور چک در این حالت نیازمند اعتبار سنجی نمی باشد.
3- این نوع چک نیز می بایست در سامانه صیاد درج شود.
4- چک موردی را نمی توان برای تضمین اجرای تعهدات صادرنمود و اگرچنین شود تنها یک تعهد مدنی ایجاد می کند علت این امر اراده قانون گذار است که در قانون صدور چک این نوع از چک ها را برای پرداخت های بی وعده در نظر گرفته است .
5- سایر احکام چک در مورد چک موردی نیز جاری خواهد بود .
6- این نوع چک غیر قابل انتقال می باشد.
اشخاص چک :
صادرکننده چک :کسی که چک از حساب جاری او صادرشده است.
دارنده چک : شخصی که چک را در اختیار دارد و با مراجعه به بانک می توانند وجه آن را دریافت دارد.
ظهر نویس : شخصی که دارنده سابق چک بوده و با انتقال آن به شخص ثالث دیگر دارنده محسوب نمی شود .
محال علیه: بانک
مزایای چک: :
چک مانند سایر اسناد تجاری دارای خصوصیت و مزایایی است از جمله آن مسئولیت تضامنی غیر قابل استناد بودن ایرادات و وصف تنجیزی و اصل استقلال امضائات است و دلالت بر مدیونیت صادر کننده می باشد همچنین صدور قرار تامین خواسته بدون نیاز به ایداع خسارت احتمالی است
مزایای چک نسبت به سفته:
1- برای وصول چک می توان به جای طرح دعوا تقاضای صدور اجراییه ثبتی نمود.
2- برای وصول آن به جای طرح دعوا می توان تقاضای صدور اجراییه قضایی از اجرای دادگستری نمود .
3- اگر چک به نمایندگی از صاحب حساب صادر شود علاوه بر صاحب حساب نماینده وی نیز با صاحب حساب مسئولیت تضامنی دارد.
4- برگشت چک منتج به سواثر برای صادرکننده خواهد بود
5- تا قبل از رفع سواثر نمیتوان دسته چک دریافت نمود.
6- صادرکننده و دارنده چک می توانند درصورت مفقودی و یا تحصیل مجرمانه چک مانند سرقت به بانک دستورعدم پرداخت داد و اگراین ادعا واهی باشد فردمدعی قابل تعقیب کیفری خواهد بود.
7- صدور چک پرداخت نشدنی جنبه کیفری دارد.
8- صدور چک ازحساب مسدودبا علم به مسدود بودن آن نیز جنبه کیفری دارد.
9- خسارت تاخیر تادیه چک از تاریخ سررسید آن قابل مطالبه است نه از تاریخ مطالبه وجه چک و درحالی که این امر در خصوص سفته از تاریخ مطالبه طلب یا واخواست سفته می باشد.
10- صدور پک هزینه چندانی ندارد در حالی که صدور سفته نیازمند مبلغی تحت عنوان مالیات می باشد.
11- درصورت پرداخت جزیی از مبلغ سفته توسط صادرکننده آن به دارنده، دارنده مکلف به قبول آن می باشد اما در چک چنین تکلیفی وجود ندارد.
12- اگر آدرس صادرکننده چک تغییر کرده باشد آخرین آدرس صادرکننده در بانک ملاک عمل برای ابلاغ اوراق قضایی شکایت کیفری است .
13- مسئولیت تضامنی و اخذ تامین خواسته بدون پرداخت خسارت احتمالی صرفا نیاز به صدور گواهی عدم پرداخت در طول مهلت قانونی دارد اما در سفته این امر نیازمند واخواست دارد که امری هزینه بر می باشد.
چه کسانی نمی تواننددسته چک دریافت کنند:
1- اشخاص ورشکسته
2- اشخاصی که برای آنها حکم اعسار از پرداخت محکوم به صادر شده است .
3- اشخاصی که ازچک برگشتی خود رفع سواثر نکرده اند .
4- اشخاصی که در قالب مجازات تکمیلی از داشتن دسته چک محروم اند .
5- اشخاصی که به موجب حکم مرجع قضایی حساب جاری آنها مسدود شده است .
صدور چک عمل حقوقی است :
صدور چک عمل حقوقی دو طرفه بوده (عقد) که هم عینی و هم تشریفاتی است.عینی بودن بدین معنا که صرف امضای آن کافی نیست و حتما می بایست به دارنده تسلیم شودو تشریفاتی بودن بدین دلیل که باید مکتوب شده و در سامانه صیادثبت شود.
درصدور چک چه مواردی بایدرعایت شود:
1- چک می بایست به امضاصادرکننده برسد ومهر کافی نیست .
2- مبلغ چک
3- تاریخ صدور چک همان تاریخ مندرج درگوشه بالایی در سمت راست چک است.
4- گیرنده چک ( دارنده ) نمی توانددر وجه حامل باشد.
5- چک بایدبه صورت کتبی صادرشود.
درصورت عدم رعایت شرایط مذکورسندصادره تجاری نخواهدبود بلکه تابع مقررات حقوق مدنی است.
شرایط سامانه صیاد برای صدورچک:
1- امکان صدور چک به صورت سفیدامضاویا بدون تاریخ وبدون مبلغ وجودنداردو تمام این موارد بایددرسامانه درج شوددرغیر این صورت چک ثبت نخواهدشد .
2- به موجب سامانه صیاد،زمان صدور چک زمانی است که علاوه برتکمیل و امضای چک کاغذی توسط صادرکننده بایدمندرجات آن را در سامانه صیادثبت کندبه علاوه دارنده چک باید این امررادرسامانه صیاد تاییدکند.
3- ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین ظهرنویسی می شود بنابراین انتقال چک دیگر نیازمندظهرنویسی درپشت چک نخواهد بود.
4- ظهرنویسی برای ضمانت در سامانه صیاد ثبت نمی شود و به طور فیزیکی با امضا در چک به عمل می آید.
5- مبلغ چک نباید از اختلاف سقف اعتبار مجاز و تعهدات چک های تسویه نشده بیشتر باشد
6- در صورت مغایرت مندرجات چک و سامانه صیاد مندرجات سامانه صیاد را ملاک عمل قرار می دهیم.
7- اگر چک دارای خط خوردگی باشد و پشت نویسی نشده باشد از پرداخت آن جلوگیری می شود مگر اینکه چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد که در این حالت حتی با وجود خط خوردگی در چک ،مندرجات سامانه صیاد ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
آیابعدازثبت چک درسامانه صیاد مندرجات آن قابل تغییر است:
اگر طرف مقابل آن را تایید نکرده باشد دو حالت امکان پذیر است :
1- صادرکننده به بانک مراجعه و از بانک در خواست لغو آن را بخواهد. و با لغو آن چکی با مندرجات جدید در سامانه ثبت کند .
2- گیرنده چک در سامانه گزینه رد را انتخاب کند و صدور چک را رد کند .
اگر دارنده چک را تایید کرده باشد با انتخاب گزینه عودت به صادرکننده مالکیت دارنده بر چک به اتمام رسیده و دیگر صادرکننده پرداخت وجه چکی را بر عهده ندارد.
تکلیف دارنده چک درصورت خط خوردن عبارت حواله کرد:
این نوع انتقال چک انتقالی مدنی است.با این حال اگر صرفا در چک عبارت حواله کرد خط خورده باشد اما در سامانه صیاد قابل انتقال باشد، انتقال طلب مدنی محقق شده و بانک باید وجه چک را بپردازد.
اما اگر در سامانه صیاد قابلیت انتقال سنداز آن سلب شده باشد بانک نباید وجه چک را بپردازد .
صدور چک در حق دارنده ای که فوت کرده است:
در صورتی که صادر کننده چکی در وجه شخصی صادرو پس ازصدور چک دارنده فوت کندوجه چک به نسبت سهم الارث به وراث او پس از انحضار وراثت پرداخت می شودوبانک به دلیل اینکه قصد صادرکننده را از حیث اینکه مبلغ به تساوی میبایست صادر شود و یا به نسبت سهم الارث نمی دانداز پرداخت آن خودداری نموده مگر اینکه صادرکننده به بانک مراجعه و با ظهر نویسی آن از آن رفع ابهام کندو یاپس از دریافت گواهی انحصار وراثت تقاضای تقسیم ترکه و سهم الارث نماید
هنگام درج مبلغ چک به چه مواردی بایدتوجه نمود:
1- نوع پول مهم نیست چه مبلغ داخلی یا ارز خارجی هر دو می تواند به عنوان مبلغ قرار گیرد .
اما اگر نوع پولی که به عنوان مبلغ درج شده با نوع پولی که حساب جاری بر مبنای آن افتتاح شده متفاوت باشد بانک از پرداخت آن جلوگیری خواهد کرد با این حال چنین چکی همچنان یک سند تجاری است .
2- مبلغ چک باید مشخص باشد نه اینکه معادل فلان مبلغ درج شود در غیر اینصورت تجاری نبوده و صرفا مدنی خواهد بود .
3- درج مبلغ به تومان بلااشکال است .
4- قانون برای درج مبلغ به حروف در چک برخلاف سفته و برات الزامی تعیین نکرده است اما در عرف تجاری و رویه بانک ها درج به حروف اجباری خواهد بود و در غیر این صئرت بانک از پرداخت جلوگیری خواهد نمود .
5- اگر در روی چک چند مبلغ درج شود به مبلغ مندرج در سامانه صیاد توجه می کنیم .اما اگر چک غیر صیادی باشد به دلیل مغایرت در چک بانک از پرداخت آن جلوگیری خواهد نمود .مگر آنکه دارنده به دریافت مبلغ کمتر راضی شود .
تاثیرفوت وحجردر پرداخت وجه چک :
فوت و حجر و ورشکستگی صادرکننده و هر یک از ظهرنویسان مانعی برای پرداخت چک نخواهند شد.
تعدد سررسید در چک:
اگر چک در سامانه صیاد درج شده باشد تاریخ سررسید در سامانه ملاک عمل خواهد بود و اگر در سامانه ثبت نشده باشدبه دلیل مغایرت قابل پرداخت نخواهد بود مگر اینکه صادرکننده در بانک حاضر شده و رفع مغایرت نماید .
شرایط صدورچک به صورت مشروط یا تضمینی:
در این دوحالت چک همچنان واجد اعتبار خواهد بود . اما :
1- بانک به این شرط و تضمین توجهی ننموده و وجه چک را به دارنده پرداخت می نماید .
2- در صورتی که بر مبنای چنین چکی طرح دعوا شوددارنده باید استحقاق خود را نسبت به چک ثابت نماید .
3- طرح شکایت کیفری نسبت به چنین چک هایی امکان پذیر نخواهد بود
4- تقاضای صدور اجراییه ثبتی و اجراییه فوری قضایی امکان پذیر نخواهد بود .
5- حتی اگر در سامانه صیادمشروط یا تضمینی بودن آن درج نشود ولی در چک نوشته شده باشد باز هم آن چک تضمینی و مشروط خواهد بود .
6- اگر نه درمتن چک ونه در سامانه صیاددرج نشده باشدبرای خسارت تاخیر تادیه با دو حالت مواجه خواهیم بود:
الف ) اگر چک دریددارنده مستقیم یا ثالث بدون حسن نیت باشد تاریخ حصول شرط یا عدم انجام تعهد مبدا محاسبه خسارت خواهد بود
ب) اگر چک در ید ثالث با حسن نیت باشد ( نه دارنده اولیه ) تاریخ مندرج در چک ملاک پرداخت خسارت می باشد .
صدور چک به نمایندگی:
نماینده باید درحدود اختیارات تفویضی عمل نماید در غیر این صورت اصیل (کسی که نمایندگی را به نماینده اعطا نموده و صاحب حساب می باشد) در خصوص آن مقدار تعهد خارج از اختیار داده شده به نماینده مسئولیتی ندارد مگر آنکه آن عمل فضولی را تفویض نماید .
اگر اقدام نماینده داخل در حدود اختیارات داده شده به او باشد صادرکننده و نماینده متضامنا مسئول پرداخت وجه و خسارات تاخیر تادیه چک خواهند بود .
حدود مسئولیت نماینده از حیث حقوقی و کیفری:
از حیث حقوقی مسئولیت کامل دارد و حتی اگرعدم پرداخت به تقصیر او نباشدمسئولیت او را منتفی نخواهد ساخت.
از حیث کیفری مسئولیت فقط بر عهده نماینده خواهد بود مگر اینکه اثبات نماید عدم پرداخت به واسطه اقدام شخص دیگری بوده که در این صورت مسئولیت ندارد .
از حیث سواثر هم بر حساب نماینده و هم بر حساب صادرکننده این اثر وارد می شود. مگر اینکه نماینده ثابت کند عدم پرداخت تقصیر او نبوده است.
اقسام ظهرنویسی چک:
1- ظهر نویسی برای انتقال:
در حال حاضر با وجود سامانه صیاد این نوع ظهر نویسی از طریق سامانه صیاد مورد پذیرش قرار گرفته و انتقال چک بدون درج در سامانه صیاد مورد پذیرش نخواهد بود .
2- ظهرنویسی وکالتی :
در این نوع از ظهرنویسی فقط به دیگری وکالت در وصول داده می شود نه اینکه مبلغ سند تجاری به او منتقل شود.
3- ظهرنویسی به عنوان ضمانت :
الف) در این نوع از ظهرنویسی شخص از یکی از متعهدین سند تجاری ضمانت می کندو اگر این ضمانت به صورت مطلق بدون قید نام باشد ظهر نویسی از شخص صادرکننده محسوب خواهد شدبه این علت که در این حالت تعداد افراد بیشتری از مسئولیت مبرا خواهند شد.
ب) مسئولیت ضامن در چارچوب مسولیت مضمون عنه خویش است یعنی در صورتی که دارنده بتواند به مضمون عنه رجوع کندمی تواند به ضامن او نیز رجوع کند و اگر نتواند به مضمون عنه به هر دلیلی رجوع کند به ضامن او نیز نمی تواند مراجعه نماید.
ج) ضمانت چک به صورت معلق و مشروط و یا جزیی مورد پذیرش خواهد بود.
د) اگر به واسطه فوت و یا ورشکستگی مسئولیت مضمون عنه حال شود مسئولیت ضامن حال نخواهد شد.
ر) علیه ضامن صادرکننده چک صدوراجراییه ثبتی یا فوری قضایی و یا طرح شکایت کیفری و اعمال سواثر امکان پذیرنخواهد بود زیرا فقط با صادرکننده از حیث دعوای مطالبه وجه مسئولیت تضامنی دارد .
ز) این نوع ضمانت با فوت و حجر هیچ یک از طرفین منفسخ نخواهد شد.
س) اگر شخصی به نیابت در سند تجاری ضمانت نماید فقط اصیل مسئول است نه نماینده
ش)ضامن بعد از پرداخت میتواند به مضمون عنه خود و ایادی ماقبل رجوع نماید.
ح) اگر چند شخص ضامن یکی از مسئولین سندباشد بعد از پرداخت نمی تواند به سایر ضامنین مراجعه نماید.
ظهر نویسی برای دریافت وجه چک :
در این حالت شخص دارنده با مراجعه به بانک و دریافت مبلغ با درج کامل هویت و تاریخ ،پشت یا ظهر چک را امضا می نماید.
شرط عدم مسئولیت درچک:
صادرکننده نمیتواند چنین شرطی را در چک درج نمایداماظهر نویس می تواندشرط عذم مسئولیت نمایدو این شرط خلاف مقتضای ذات چک نیست اما در ظهرنویسی به عنوان ضمانت نمی توان شرط عدم مسئولیت نمود زیرا این شرط باطل و مبطل ضمانت خواهد بود.
گواهی عدم پرداخت:
در صورت فقدان یا کسر موجودی در حساب صادرکننده و یا اگر وجه چکی به هر دلیل مانند خط خوردگی و یا عدم مطابقت امضا قابل پرداخت نباشدگواهی عدم پرداخت صادر خواهد شد.
مهلت اخذ گواهی عدم پرداخت:
اگر محل صدور و تادیه چک در ایران مشترک باشد ظرف 15 روز و اگر این دو محل متفاوت باشد45 روز و اگر چکی در خارج صادرشود اما محل تادیه در ایران باشد 4 ماه
مهلت طرح دعوا توسط دارنده چک چقدر است ؟
ظرف 1 سال از گواهی عدم پرداخت اگر محل تادیه در ایران باشد و ظرف 2 سال اگر محل تادیه در خارج از ایران باشد.
مهلت طرح دعوا برای ظهر نویس:
به موجب ماده 288 قانون تجارت اگر محل تادیه در ایران باشد 1 سال
و اگر در خارج از ایران باشد 2 سال
شروع مهلت طرح دعوا توسط ظهرنویس :
اگر ظهر نویس وجه چک را به موجب طرح دعوا پرداخت کرده باشد از فردای روزی که احضاریه اجرایی دادگاه به دست او رسیده است.
اگر ظهر نویس وجه چک را بدون اقامه دعوا پرداخت کرده باشداز فردای روزی است که وجه چک را پرداخت کرده است.
مفهوم سواثراز چک :
ترتیبات تنبیهی می باشد که در ماده 5 و 21 قانون صدور چک برای صادرکننده چک در نظر گرفته شده اند و عبارتند از :
1- عدم افتتاح حساب و عدم صدور کارت بانکی جدید
2- مسدودی تمام حساب ها و کارت های بانکی نزد تمام بانک ها و موسسات اعتباری
3- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات و ضمانت نامه ها
4- عدم گشایش اعتبار اسنادی
در چه صورتی از چک رفع سو اثر خواهد شد:
طبق تبصره 3 ماده 5 مکرر قانون صدور چک
1- با واریز کسر موجودی و مسدود شدن آن تا زمان برداشت دارنده و یا نهایتا سپری شدن 1 سال از زمان واریزمبلغ
2- ارائه لاشه چک
3- ارائه رضایت نامه محضری یا نامه رسمی شخص حققی دولتی یا عمومی غیر دولتی
4- ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت صادرکننده یا نامه ای قضایی و یا ثبتی مبنی بر اتمام عملیات اجرایی
5- انقضای 3 سال از تاریخ اخذ گواهی عدم پرداخت و عدم طرح هیچ نوع دعوای حقوقی و یا کیفری
در چه صورتی می توان به بانک دستورعدم پرداخت چک داد:
1- در صورت مفقود شدن چک
2- در صورت تحصیل مجرمانه چک
برای این دو مورد لازم نیست دلیلی به بانک ارایه شود اما دستور دهنده مکلف است حداکثر ظرف 1 هفته بعد از دستور عدم پرداخت وجه چک طرح شکایت نموده و گواهی آن را به بانک ارایه دهد در غیر این صورت بعد از این مهلت دستور عدم پرداخت خود به خود ملغی الاثر خواهد شد
آیا می توان علیه شخصی که دستور عدم پرداخت داده است شکایت کیفری نمود:
بله و اگر خلاف ادعای دستور دهنده ثابت شود او علاوه بر تحمل مجازات مقرر برای جرم صدور چک پرداخت نشدنی به پرداخت کلیه خسارت های وارده به دارنده نیز محکوم خواهد شد.
چک به چه طرقی قابل وصول می باشد:
1- اقامه دعوای حقوقی
2- تقاضای صدور اجراییه فوری قضایی
3- تقاضای صور اجراییه ثبتی
4- طرح شکایت کیفری
چه شخصی می تواند برای وصول وجه چک اقامه دعوا نماید:
1- شخصی که گواهی عدم پرداخت به نام او صادرشده باشد.
2- شخصی که چک بعد از برگشت خوردن به او منتقل شده باشد که البته طبق نظر مشهور این انتقال مدنی خواهد بود و نه تجاری
مبدا خسارت تاخیر تادیه از چه تاریخی خواهد بود:
این تاریخ نسبت به صادرکننده از تاریخ سررسید و نسبت به ظهرنویسان از تاریخ مطالبه طلب از ایشان خواهد بود.
در این خصوص آرای وحدت رویه 850 ،812 ،824 قابل بررسی و قابل مطالعه است
صدور اجراییه برای وصول وجه چک:
1-تقاضای صدور اجراییه ثبتی فقط علیه صادرکننده و نماینده او امکان پذیر است و علیه ظهر نویسان و ضامن نمی توان اجراییه صادر نمود .
2- دارنده چک اصل تقاضانامه مخصوص صدور اجراییه و اصل و فتوکپی مصدق چک و گواهی عدم پرداخت آن را به دفترخانه اسناد رسمی مسئول پذیرش اجراییه ارایه می کند . دفترخانه بر روی اصل چک مهر زده و آن را به بستانکار باز پس می دهد.
3- دارنده اعم است از کسی که چک در وجه او صادر شده است یا به نام او پشت نویسی شده است یا قائم مقام قانونی آنها
4- برای صدور اجراییه لازم نیست که گواهی عدم پرداخت در مهلت معینی اخذ شده باشد و صرف داشتن گواهی عدم پرداخت کفایت می کند .
5- اگر عدم تادیه چک به علت مغایرت امضا باشد نمی توان تقاضای اجراییه نمود .
6- از طریق اداره ثبت فقط اصل مبلغ چک به همراه حق الوکاله وکیل قابل وصول است و خسارت تاخیر تادیه از این طریق قابل وصول نیست.
7- اگر چک به صورت تضمینی و یا مشروط صادر شده باشد برای آن اجراییه ثبتی صادر نخواهد شد.
8- اگر علت عدم پرداخت چک هر یک از موارد مذکور باشد نمی توان برای وصول آن به اداره ثبت رجوع نمود. این موارد عبارتند از : ( ماده 188 آیین نامه اجرایی مفاد اسناد رسمی )
1-عدم مطابقت امضای موجود در بانک و امضای مندرج در چک
2- نقص امضا در چک
3- فقدان مهر در اشخاص حقوقی و یا حقیقی
9- صدور اجراییه مستقیما توسط اداره ثبت به عمل نمی آید بلکه مدارک به همراه تقاضانامه به دفترخانه های واقع در حوزه های فوق تحویل داده می شود . دفترخانه اجراییه صادر و پرونده را به اجرای ثبت ارسال میکند.
کدام اداره ثبت صالح برای اجرای چک است:
1- اداره ثبت محل وقوع بانک طرف حساب صادرکننده چک
2- اداره ثبت محل اقامت متعهد له
3- اجرای چک هایی که بر عهده شعب بانک های ایرانی در خارج از کشور صادر شده اند در اجرای ثبت تهران به عمل می آید.
احکام صدور اجراییه فوری قضایی:
1- دادگاه صالح برای صدور اجراییه همان دادگاه صالح برای رسیدگی به اصل دعوا است.
2- اجراییه فقط علیه صاحب حساب و نماینده او صادر می شود نه ضامن و نه ظهرنویس .
3- اجراییه برای وصول کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل ( طبق تعرفه ) خواهد بود و نه خسارت تاخیر تادیه.
4- صدور اجراییه برای وصول وجه آن منوط است به آن که :
الف ) چک به صورت مشروط و یا بابت تضمین نباشد.
ب) دلیل برگشت خوردن چک دستور عدم پرداخت نباشد
5- در این روش امکان صدور دستورجلب و حبس وجود دارد.
6- برای صدور اجراییه قضایی مانند ثبتی صرف اخذ گواهی عدم پرداخت کافی است و لازم نیست این گواهی در مهلت مقرر اخذ گردد.
7- نسبت به چک هایی که به دلیل دستور عدم پرداخت برگشت خورده اند اجرایی قضایی صادر نمی شود اما اجراییه ثبتی برای آنها قابل صدور است.
عناوین مجرمانه در حوزه صدور چک:
1- صدور چک پرداخت نشدنی که اعم است از : صدور چک بلامحل و صدور چک به صورت ناصحیح به هر روشی که قابل پرداخت نباشد.(ماده 3و7 ق.ص.چ.)
2- صدور چک از حساب مسدود با علم به مسدود بودن آن (ماده 10و7 ق.ص.چ.)
3- دستور بلاجهت عدم پرداخت وجه چک (ماده 14و7 ق.ص.چ)
4- مبادرت به دریافت دسته چک غیر متناسب با اوضاع مالی با توسل به شیوه های متقلبانه ( تبصره 3 ماده 6 ق.ص.چ.)
5- تسهیل دریافت دسته چک غیر متناسب با اوضاع مالی و اعتباری توسط دیگری ( تبصره 3 ماده 6 ق.ص.چ.)
اگر دارنده از طریق اجراییه وجه چک را وصول کرده باشد و دوباره اقدام به وصول آن از طریق ارائه دادخواست حقوقی نماید عمل او شروع به کلاهبرداری است و در صورت وصول دوباره آن مشمول عنوان کلاهبرداری خواهد شد.
طرح شکایت کیفری بابت صدور چک پرداخت نشدنی:
1- علاوه بر طرح شکواییه دارنده میبایست دادخواستی را تنظیم نماید و آن را به همان دادگاه کیفری که مشغول رسیدگی است تقدیم نماید.
2- شخصی می تواند اقدام به طرح شکایت کیفری کند که دارنده چک بوده و برای اولین بار چک را به بانک ارایه داده و گواهی عدم پرداخت نیز به نام او خوده باشد.
3- چک باید بر عهده یک بانک ایرانی صادر شده باشد و یا محل صدور چک در ایران باشد.
4- در صورت فوت دارنده ورثه او می توانند اقدام به طرح شکایت کیفری کنند .
5- اگر چک به نمایندگی داده شود فقط علیه نماینده میتوان طرح دعوای کیفری نمود .
6- برای طرح شکایت کیفری باید دارنده ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت نماید و ظرف 6 ماه از تاریخ گواهی عدم پرداخت طرح شکایت نماید.
چک های فاقد وصف کیفری کدام اند:
1-چک سفید امضا
2- چک مشروط و بابت تضمین
3- چک بدون تاریخ
4- چک وعده دار
5- چکی که بابت معاملات نامشروع صادرشده باشد .
